Trịnh Ngọc Thương là người Chủ Sơn (sau đổi thành xã Thủy Chú, huyện Lôi Dương, nay thuộc xã Xuân Thắng, huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa). Tổ tiên bà là Trịnh Thậm, vốn là người sách Mộc Trưng[Chú 1], phủ Thanh Hóa. Tương truyền cụ Thậm đi bắn chim ngang qua đất Thủy Chú, cảm thấy nơi này rừng cây xanh tốt, đất đai màu mỡ nên đã dời đến đây. Ông nội của bà là Ngọc Thương là Trịnh Tám, từng làm quan thời Trần, nhờ có công trong cuộc chiến với Chiêm Thành mà được phong làm Đại toát nữu[Chú 2][3]. Tám có một người con trai là Sai, chính là cha sinh ra bà Ngọc Thương. Sai nối nghiệp cha làm chức Đại toát nữu, sinh được một trai một gái; con trai tên Thốn nối nghiệp cha, con gái chính là bà Ngọc Thương.[4]